محلول رها ( Raha oral solution ).

▪ شكل دارويي : محلول خوراكي.

▪ موارد مصرف : ترك اعتياد به مواد مخدر ( ترياك و مشتقات آن).

▪ اجزاء فرآورده : درهر 5 ميلي ليتر محلول رها، عصاره هيدروالكلي گياهان زير بكار رفته است :

ـ زرشك 42% = 1/2 ميلي ليتر.

ـ سنبل الطيب 20% = 1 ميلي ليتر.

ـ بابونه 20% = 1 ميلي ليتر.

ـ بيد 10% = 5/0 ميلي ليتر.

ـ اسفند 5% = 25/0 ميلي ليتر.

ـ مواد كمكي گياهي 3% = 15/0 ميلي ليتر.

● مواد موثــره :

▪ زرشك : ايزوكيـنوليين ها، بربرين، بربامين، بربروبين، بروولاسين، كولومبامين، ايزوتتراندرين و مواد ديگري نظير اسيد كليدونيك.

▪ سنبل الطيب : والپوتريات، والترات، ديدرووالترات، اسوالترات، اوژنول، والريانول، كاتي نين، والرين، اسكي تان تين.

▪ بيد : تركيبات فنوليك، ساليسين، سالي كورتين، ترامولاسين، پوپولين، فراژلين، ترياندرين، ويمالين، اسيد هاي وانيليك، كافييك، پارالوژيك. فلاونوييدها شامل ايزو كويرستين، نارينژين،

▪ بابونه : سزكويي ترپن ها ( مانند بيزابولول و كامازولن) فلاونوييدها ( گلوكوزيد اپي جنين) كورستين، اپي اين و لوتيولين

اسفند : هارمين، هارمالين، هارمالول، پگانين، وازي سين ووازوسينون، مشتقات كينازولين.

● آثار فارماكولوژي :

اعتياد يك وابستگي جسمي رواني نسبت به ماده اعتياد آوراست كه زندگي شخص را از هر حيث تحت تاثير قرار داده و شخصيت، كار و ارتباط معتاد با ديگران را تغيير مي دهد. وابستگي نسبت به يك ماده اعتياد آور بخصوص مرفين و هرويين و نيكوتين بوجود مي آيد. قطع مصرف ماده اعتياد آور موجب ظهور علايم شديد و ناراحت كننده اي در فرد معتاد ميشود كه بنام علايم پس گيري يا ترك ناميده ميشود.

● درمان اعتياد :

اعمال بيوشيميايي مغز در فرد معتاد وابسته به حضور ماده مخدر در مايع خارج سلولي سلولهاي مغز مي باشد. هنگاميكه مصرف ماده مخدر در فرد معتاد قطع گردد علايم نرسيدن كه مجموعه اي از علايم جسمي و تحريك سيستم نباتي است ظاهر ميشود. بنابراين يكي از روش هاي درماني در درمان اعتياد جايگزين كردن ماده مخدر با يك ماده مناسب براي جانشيني آن مي باشد كه بتدريج مقدار مصرف اين ماده را كاهش داده و سپس مصرف آنرا قطع مي نمايند.

هرچند شروع كاربرد گياهان دارويي به زمان بسيار دوري از گذشته بر مي گردد ولي استفاده از فرآورده هاي گياهي در درمان اعتياد پديده اي نسبتا جديد مي باشد.

گياهان دارويي داراي مواد موثره طبيعي مي باشند كه ميتوانند بر روي اعمال بيوشيميايي بدن اثر نموده وروان و رفتار، هيجانات و مشكلات روحي معتادان را تحت تاثير قرار داده و به ترك اعتياد آنها كمك موثري نمايند. مطالعات باليني روي فرآورده رها نشان داده است كه اين فرآورده قادر به درمان و پيشگيري علايم ترك اعتياد با ترياك و فرآورده هاي آن است. همچنين نشان داده شده است كه گياه زرشك كه يكي از مواد متشكله اصلي فرآورده رها مي باشد.

به سبب الكالوييد بربرين موجود در آن قادر به درمان اعتياد با ترياك بوده و اعتياد معتادان را بر طرف مي نمايد. مضافا اينكه اين اثر بخشي در حيوانات آزمايشگاهي كه بطور مصنوعي به مرفين معتاد گرديده بودند كرارا به اثبات رسيده است.

مواد موثره موجود در فرآورده ضد اعتياد رها نقش جانشيني روي گيرنده هاي اپيوييد ها را فراهم نموده و ميتواند علايم نرسيدن دارو و علايم ترك را مها ركرده و موجب ترك اعتياد شود.

پس از قطع مصرف ماده مخدر اولين مشكلي كه فرد معتاد با آن روبرو ميشود ظهور علايم ترك اعتياد است. علايم ترك اعتياد با ترياك و مشتقاتش عبارتند از : تمايل زياد براي مصرف آن، بي تابي، تحريك پذيري، افزايش حساسيت به درد، تهوع، استفراغ، دردهاي عضلاني، خماري، بدي خلق، بي خوابي، اضطراب، افزايش فشارخون، خميازه و تب.

يكي از اهداف عمده در ترك اعتياد پيشگيري و رفع علايم ترك و وابستگي است. هارمين وآلكالوييدهاي مربوطه موجود در عصاره اسفند كه در فرآورده رها وجود دارد از انتاگونيست هاي سروتونين بحساب آمده، محرك سيستم اعصاب مركزي و مهاركننده آنزيم منو آمين اكسيد از مي باشد. اين خواص كمك موثري به تسكين و برطرف كردن علايم پس گيري مي نمايد.

بربرين موجود در گياه زرشك اثر اينوتروپ منفي روي قلب داشته، تاكي كاردي را بر طرف مي نمايد. از طرف ديگر آقاي Yao و همكارانش گزارش كرده اند كه بربرين يك مهار كننده رقابتي گيرنده هاي a1 و a2 - ادرنرژيك مي باشد. از آنجاييكه اكثر علايم پس گيري ترياك و مشتقات آن از معتادان از طريق تحريك سيستم اعصاب سمپاتيك ظاهر مي شود، بسيار جالب توجه است كه بربرين با چنيـن اثري سيستم سمپاتيك را تضعيف كرده و كمك قابل توجهي به ترك اعتياد مي نمايد.

همچنين ساير علايم ترك نيز مانند اسهال و دل پيچه بعلت خاصيت آنتي كلينرژيكي بربرين بطور موثرمهار ميگردد. از طرف ديگر بربرين داراي خاصيت ضد تشنج و ضد اسپاسم است و از اين طريق نيز علايم تشنجي معتادان را تخفيف مي دهد.

نشان داده شده است كه والريان كيفيت خواب را در انسان افزايش داده و تاخير به خواب رفتن را كاهش مي دهد و از طرف ديگر در روز بعد مانع بروز خواب آلودگي و چرت ميشود. اين آثار بخصوص در افراد يكه بعلت اعتياد براحتي به خواب نميروند با مصرف والريان جبران ميشود. چندين مطالعه مستند نشان داده است كه اثربخشي والريان د رموارد فوق شبيه به باربيتورات ها و بنزوديازپين ها مي باشد. والريان با مقادير بيشتر داراي اثر ضد تشنج و ضد اسپاسم است.

نحوه اثر والريان ازطريق تحريك آزاد شدن GABA در سطوح مغزي است. GABA يك واسطه شيميايي مهار كننده است و عامل طبيعي مهمي براي ازبين بردن اضطراب و استرس معتادان مي باشد. پوست درخت بيد داراي ساليسيلات و تانن و فلاونوييدها است كه درد و اسپاسم عضلاني را مهار مي كند. به علت وجود اين مواد فرآورده ضد اعتياد رها قادر به بر طرف كردن درد واسپاسم عضلاني ميباشد.

بيزابولول، ازمواد موثره گياه بابونه، داراي اثر قدرتمند ضد اسپاسم مي باشد و قدرت اثر آن با اثر پاپا ورين برابري مي كند. اين تركيب نيز با اثر ضد اسپاسم علايم اسپاستيك ناشي از ترك مواد مخدر را برطرف مي سازد.

بطور كلي ميتوان نتيجه گرفت كه مجموعه مواد موثره موجود در فرآورده رها ضمن عمل جانشيني مواد مخدر فوق الذكر ميتواند كليه علايم پس گيري، اسپاسم و درد عضلات و ناراحتي رواني معتادان را تسكين داده و باعث ترك اعتياد شود.