فرهنگ سازماني

 

بر طبق تعاريف موجود  فرهنگ سازماني عبارتست از’ مجموعه ارزشها,باورهاوالگوهاي رفتاري مشترك بين اعضاي يك سازمان كه نهايتا شخصيت ورويه آن سازمان را معرفي مي كند‘. به بيان ديگر رفتار و نگرش اعضاي سازمان تابعي است از فرهنگ حاكم بر آن.هدف از ارايه اين تعريف شناسايي مفهوم مشابه ووابسته اي بنام فرهنگ ايمني است.

 

فرهنگ ايمني

 

از مجموعه تعاريف ارايه شده دراين باب چنين بر مي آيدكه فرهنگ ايمني ’بخشي از فرهنگ كلي حاكم برسازمان است كه بررفتارهاونگرشهاي اعضادرموردايمني تاثيرمي گذارد وبه آن جهت مي دهد‘.

 

جو ايمني (safety climate) مفهومي جدا ولي وابسته به فرهنگ ايمني است ومعمولابه عنوان لايه سطحي مفهوم عميقتري بنام فرهنگ ايمني درنظرگرفته مي شود.بااين وجودمرزبين اين دومفهوم(فرهنگ ايمني و جو ايمني) بدرستي روشن نيست ومحققين بسياري اين دو مفهوم را بجاي هم بكار برده اند.

 

 

 

 

 

 فرهنگ ايمني؛چرا؟

 

در 60سال گذشته صنايع سعي كرده اندبه روشهاي مختلفي آمارحوادث خودرا پايين بياورند.

 

همانطور كه در نمودار ملاحظه مي كنيداولين گام در اين راه بهبود وضعيت سخت افزاري بود(استفاده ازحفاظهاي مناسب,ماشينهاولوازم ايمن ترو...)گام بعدي كه

 

 دردهه هاي 60و70 ميلادي مورد توجه قرارگرفت انتخاب افرادمناسب وآموزش,برقراري نظامهاي تشويق وپاداش و... ومرحله سوم توجه به سيستمهاي مديريتي وبخصوص سيستمهاي مديريت ايمني بود.

 

هريك ازاين گامهاآمارحوادث را تا مرحله اي كه ديگربيش از آن امكان ندااشت,پايين آوردولي نهايتا به بنبست رسيد.امروزه عقيده براين است كه بيشتر حوادث وسوانح بواسته خطاهاوبي توجهي كاركنان بوجود مي آيد.بنابراين به نظر مي رسدگام بعدي در جهت كاهش حوادث شغلي ايجاد يك فرهنگ ايمني مناسب باشد.

 

بديهي است كه بست وتوسعه فرهنگ ايمني مناسب درمرحله اول موجب اصلاح رفتارهاي فردي ونهايتا موجب كاهش خطاهاي انساني وحوادث مي شود.

 

فرهنگ ايمني؛زيرساختها

 

امروزه تمايل زيادي براي ايجاد وتوسعه فرهنگ ايمني مناسب در صنايع وجوددارد.اما به نظرمي رسدتارسيدن به شرايط ايده ال فاصله زيادي وجودداشته باشد.مثلا هنوزدربسياري ازموارد توليدبيشتر بر ايمني ترجيح داده مي شود.اما فرهنگي را فرهنگ ايمني مثبت مي ناميم؟ درپاسخ به اين سوال بايد بگوييم فرهنگ ايمني مثبت و خوب ارزيابي مي شود كه:

·         مديريت مرتبا از محيط كار بازديد مي كندودرموردمسايل ومشكلات مربوط به ايمني وبهداشت با                                             

 

كاركنان مشورت مي كند.

·          اطلاعات جامع وكاملي د رموردايمني دراختيار كاركنان قرار مي گيرد.

·         كاركنان مي توانند نظرات وپيشنهادات خود(درموردايمني وبهداشت) را به راحتي وباعلم به اينكه   

عملي خواهد شد ارايه دهند.

·         ايمني هميشه اولين اولويت كاري است,حتي اگرموجب توقف توليدشود.

·         مسولين هميشه علل ايجاد حوادث وشبه حادثه هارابررسي مي كنندونتايج رادراختياركاركنان قرارميدهند.

• ·         مسولين از مسايل  روز ايمني وبهداشت بااطلاع هستند.

  ·         كاركنان آموزشهاو تجهيزات ايمني متناسب با شغلشان را دريافت مي كنند وبودجه كافي براي اين امور درنظر گرفته مي شود.

  ·         كاركنان تمايلي براي بروز رفتارهاي غير ايمن ندارند.

  ·         سياست وخط مشي كلي ايمني كاملا شفاف وصادقانه است و براساس مقصر دانستن افراد طراحي نشده است.

  جوهمدلي وهمكاري درمحيط وجود دارد.

   

   

  مديريت پويا؛عامل اصلي ايجاديك فرهنگ ايمني مثبت 

   

  اگرچه عوامل متعددي مي تواننددرشكلدهي يك فرهنگ ايمني مثبت موثرباشند,ولي ازنتايج تحقيقات انجام شده  چنين برمي ايدكه مديريت كليدي ترين عنصر درمقوله فرهنگ ايمني به حساب مي ايد.مروروبررسي متون ومطالعات مربوط به فرهنگ ايمني روشن مي سازذكهبرداشت كاركنان ازمجموع نگرشهاورفتارهاي مديريت نسبت به ايمني,توليد,برنامه ريزي و... يكي از مفيدترين عناصر براي سنجش فرهنگ ياجوايمني يك سازمان مي باشد.همچنين تحقيقات مويد آنست كه سطوح مختلف مديريتي  روندهاي ايمني وبهداشت را ازجنبه هاي مختلفي تحت تاثيرقرارمي دهند,مثلا مديران باتوجه به اهميتي كه براي ايمني قايل مي شوندوسرپرستان بواسطه نوع ارتباطشان با كارگران.

   

   

   

  جدول زير ارتباط بين برخي از زيرساختهاي اصلي فرهنگ ايمني ورابطه آن بانقش مديريت را نشان مي دهد

   

  فرهنگ ايمني مثبت فرهنگي است كه....	اين مساله زماني خودرانشان مي دهد كه مديريت...
  مديريت نسبت به اجراي اصول ايمني          تعهد واقعي دارد.	¨        بطورمنظم ونه فقط پس ازوقوع حوادث ازمحيط كار بازديد مي كند.         ¨       درمورد مسايل ايمني بحث وتبادل نظرمي كند.   ¨       حاضراست بخاطرايمني,توليدرامتوقف كند.   ¨       ناديده گرفته شدن وتخطي ازقوانين ودستورالعملهاي ايمني رابه هيچ      وجه تحمل نمي كند.   ¨       خود عامل به اجراي قوانين ودستورالعملهاي ايمني است(مثلا ازلوازم حفاظت فردي استفاده مي كند).
  افراد شاغل نقش فعالي درروندهاي ايمني دارند ومشكلات ايمني وچاره جويي براي آنهاراوظيفه خودمي دانند.	¨          با كاركنان مشورت مي كندواز آنهانظرمي خواهد.         ¨          ازكميته هاي ايمني وبهداشت حمايت مي كند.   ¨          از انواع وسايل وروشها براي ترغيب كاركنان به ايمن كار كردن (مثل سيستم هاي مديريت ايمني,روشهاي ارزيابي رفتارهاي ايمن و..)استفاده مي كند.   ¨          با روشهاي مختلف كاركنان را با مسايل ومشكلات ايمني وبهداشت درگيرمي كند.
  جواعتماد وهمدلي بين مديريت وكاركنان وجوددارد.	¨       به تعهدات خوددرقبال ايمني عمل مي كند.         ¨       با زيردستان خودبا احترام رفتارمي كند.   ¨       خودعامل برقراري جواعتماد بين كاركنان است.   ¨       نهايت تلاش خودرا دربرقراري يك فرهنگ كاري صحيح به عمل مي آورد.   ¨       سعي مي كند با اجراي تدابيري رضايتمندي كاركنان راافزايش دهد.
  ارتباطات خوب وصحيحي وجود دارد	¨       فراهم نمودن ابزارهاي ارتباطي مناسب,مربوط دررابطه با ايمني (پوستر,خبرنامه,دستورالعمل و...)         ¨       برمبناي وضعيت موجود توجيهات مربوط ومناسبي رادرجلسات ونشستها ارايه دهد.   ¨       مهارتهاي ارتباطي را دربين كاركنان گسترش مي دهد.
  نيروي كارازمهارت كافي برخوردار است	¨       ازمهارت وآشنايي كاركنان با مسايل ايمني مربوط به كار خود,آگاهي كامل دارد.